Vật liệu xanh & không gian Nhật: Xu hướng thiết kế bền vững 2025

Trong những năm gần đây, khái niệm vật liệu xanh xuất hiện ngày càng nhiều trong lĩnh vực xây dựng và kiến trúc. Tuy nhiên, khi xu hướng này trở nên phổ biến, không ít cách hiểu bị giản lược hoặc thương mại hóa quá mức. Vật liệu xanh đôi khi bị nhầm lẫn với “vật liệu tự nhiên”, hoặc chỉ dừng lại ở một lựa chọn mang tính hình thức.

Với kiến trúc phong cách Nhật – nơi BeniHOME định vị chuyên môn thiết kế và thi công – vật liệu xanh không phải là trào lưu mới. Đó là một nền tảng tư duy đã tồn tại từ lâu: tôn trọng tự nhiên, tiết chế vật liệu và hướng đến sự bền vững lâu dài cho con người lẫn môi trường. Bước sang năm 2025, tư duy này càng trở nên rõ nét và có cơ sở khoa học vững chắc hơn.

Vật liệu xanh trong bối cảnh xây dựng hiện đại

Theo nhiều nghiên cứu quốc tế, ngành xây dựng là một trong những lĩnh vực tiêu thụ tài nguyên lớn nhất và tạo ra lượng phát thải đáng kể trong suốt vòng đời công trình. Vì vậy, việc chuyển dịch sang các giải pháp vật liệu bền vững không còn là lựa chọn mang tính khuyến nghị, mà trở thành yêu cầu tất yếu.

Vật liệu xanh trong xây dựng hiện đại được đánh giá không chỉ dựa trên hình thức, mà trên toàn bộ vòng đời sử dụng: từ khai thác nguyên liệu, sản xuất, thi công, vận hành cho đến khả năng tái chế hoặc tái sử dụng. Các nghiên cứu chỉ ra rằng vật liệu xanh góp phần giảm phát thải carbon, cải thiện hiệu quả năng lượng và nâng cao chất lượng môi trường sống trong nhà.

Hiểu đúng về vật liệu xanh

Từ góc độ khoa học và chuyên môn, một vật liệu được xem là “xanh” khi đáp ứng đồng thời nhiều tiêu chí:

• Có nguồn gốc tái tạo hoặc khai thác bền vững
• Quy trình sản xuất hạn chế tiêu thụ năng lượng và phát thải
• Ít phát thải hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC), an toàn cho sức khỏe
• Có tuổi thọ cao, giảm nhu cầu thay thế trong dài hạn

Các nghiên cứu đăng tải trên những tạp chí học thuật về kiến trúc và xây dựng bền vững cũng nhấn mạnh rằng: vật liệu xanh chỉ thực sự phát huy giá trị khi được đặt trong một hệ thiết kế và thi công phù hợp.

Triết lý vật liệu trong kiến trúc Nhật Bản

Kiến trúc Nhật Bản tiếp cận vật liệu không chỉ như một yếu tố kỹ thuật, mà như một phần của triết lý sống. Vật liệu được sử dụng với sự tiết chế, để lộ bản chất tự nhiên và chấp nhận sự biến đổi theo thời gian.

Triết lý wabi-sabi – vẻ đẹp của sự không hoàn hảo – cho phép gỗ đổi màu, đá mòn nhẹ, bề mặt xuất hiện dấu vết sử dụng. Chính điều này tạo nên chiều sâu cảm xúc cho không gian, khiến công trình không “cũ đi” mà “trưởng thành” cùng người sử dụng.

Các nhóm vật liệu xanh phù hợp với không gian phong cách Nhật

Gỗ và sàn gỗ – nền tảng của trải nghiệm sống

Trong không gian Nhật, sàn gỗ đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Nghiên cứu về môi trường trong nhà cho thấy các vật liệu gỗ tự nhiên hoặc gỗ kỹ thuật chất lượng cao giúp cải thiện cảm giác nhiệt, giảm căng thẳng và tạo sự dễ chịu khi tiếp xúc lâu dài.

Việc lựa chọn sàn gỗ phù hợp không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, mà còn quyết định cảm giác “ở lâu có mệt hay không” – một tiêu chí cốt lõi trong thiết kế Nhật.

Tre, nứa và vật liệu sợi tự nhiên

Tre là vật liệu tái tạo nhanh, có độ bền tốt và lượng carbon thấp. Trong kiến trúc phong cách Nhật, tre thường được ứng dụng ở các chi tiết tạo nhịp điệu thị giác như lam, vách ngăn hoặc trần nhẹ, góp phần tạo nên sự mềm mại và gần gũi với thiên nhiên.

Đá tự nhiên và vật liệu khoáng

Đá và các vật liệu khoáng giúp cân bằng thị giác với vật liệu hữu cơ như gỗ và tre. Chúng mang lại cảm giác ổn định, tĩnh tại và có khả năng điều hòa vi khí hậu trong không gian, đặc biệt phù hợp với lối thiết kế tối giản và tiết chế của kiến trúc Nhật.

Vật liệu hoàn thiện ít phát thải

Nhiều nghiên cứu về chất lượng không khí trong nhà cho thấy sơn, keo và vật liệu hoàn thiện là nguồn phát thải VOC đáng kể nếu không được lựa chọn cẩn thận. Việc sử dụng vật liệu hoàn thiện sinh thái là yếu tố then chốt giúp không gian sống thực sự “lành” chứ không chỉ “đẹp”.

Ứng dụng vật liệu xanh trong các loại hình không gian

Trong căn hộ chung cư, vật liệu xanh giúp giảm cảm giác bí bách và căng thẳng của đời sống đô thị.

Trong văn phòng, các nghiên cứu chỉ ra rằng vật liệu tự nhiên có tác động tích cực đến sự tập trung và hiệu suất làm việc.

Với homestay, spa, resort, vật liệu xanh ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm cảm xúc và khả năng quay lại của khách hàng.

Điểm chung của các không gian này là vật liệu luôn phục vụ trải nghiệm sử dụng lâu dài, thay vì chỉ đáp ứng yếu tố thị giác ngắn hạn.

Vai trò của thiết kế và thi công trong việc phát huy giá trị vật liệu xanh

Nhiều công trình thất bại không phải vì vật liệu kém, mà vì cách thiết kế và thi công không phù hợp. Kiến trúc Nhật đòi hỏi sự chính xác trong tỷ lệ, xử lý ánh sáng và chi tiết kỹ thuật.

Vì vậy, vật liệu xanh không thể tách rời khỏi một quy trình thiết kế – thi công đồng bộ. Đây cũng là cách tiếp cận mà BeniHOME theo đuổi: coi vật liệu là một phần của giải pháp tổng thể, không phải yếu tố đứng riêng lẻ.

Xu hướng vật liệu xanh và không gian Nhật năm 2025

Các nghiên cứu và dự báo cho thấy xu hướng giai đoạn 2025–2030 tập trung vào:

• Giảm số lượng vật liệu, tăng chất lượng lựa chọn
• Ưu tiên vật liệu có vòng đời dài và khả năng tái sử dụng
• Thiết kế tinh giản nhưng chú trọng trải nghiệm cảm xúc

Không gian Nhật trong tương lai sẽ không chạy theo sự mới mẻ ngắn hạn, mà hướng đến sự bền vững cả về vật chất lẫn tinh thần.

Kết luận

Vật liệu xanh không chỉ là một xu hướng trong xây dựng hiện đại, mà là một lựa chọn sống có ý thức. Khi được đặt trong tinh thần kiến trúc Nhật, vật liệu xanh trở thành cầu nối giữa con người và thiên nhiên, giữa hiện tại và tương lai dài hạn của không gian sống.

Với BeniHOME, mỗi công trình phong cách Nhật là một quá trình cân nhắc kỹ lưỡng từ vật liệu, thiết kế đến thi công – để tạo ra những không gian không phô trương, nhưng đủ bền vững và sâu sắc để đồng hành cùng con người theo thời gian.

Xem thêm: Sàn gỗ tự nhiên và các loại sàn khác: Đâu là lựa chọn phù hợp cho căn hộ hiện đại

Xem thêm: Gỗ tự nhiên & sức khỏe: Bí mật từ các nhà nghiên cứ khoa học Nhật Bản (Phần 1)

Tổng hợp bởi BeniHOME

Tài liệu tham khảo

International Journal of Advanced Research on Planning and Sustainable Development. Green Building Materials and Their Role in Sustainable Architecture.

MDPI – Buildings Journal. Evaluation Criteria for Green Building Materials Based on Life Cycle Assessment.

Ministry of Construction of Vietnam. The Role of Green Building Materials in Sustainable Construction Development.

CESTI – Center for Science and Technology Information. Application of Green Materials in Green Buildings.

United Nations Environment Programme (UNEP). 2023 Global Status Report for Buildings and Construction.