Tiêu chuẩn phát thải formaldehyde trong vật liệu gỗ: Góc nhìn khoa học & sức khỏe

Trong bối cảnh không gian sống ngày càng khép kín (căn hộ, nhà phố), chất lượng không khí trong nhà trở thành yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe. Một trong những mối quan tâm lớn nhất khi lựa chọn vật liệu nội thất chính là phát thải formaldehyde (HCHO) – hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC) phổ biến trong các sản phẩm gỗ.

Gỗ tự nhiên hay gỗ công nghiệp đều có mức độ phát thải khác nhau. Vì vậy, việc hiểu rõ các tiêu chuẩn phát thải formaldehyde giúp gia chủ chọn đúng vật liệu an toàn khi xây dựng nhà ở.

Formaldehyde là gì?

Formaldehyde (HCHO) là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm aldehyde, còn được biết đến với các tên gọi khác như formalin, formol, methyl aldehyde hoặc methanal. Đây là một hợp chất không màu, có mùi hăng đặc trưng và dễ bay hơi.

Trong nội thất, formaldehyde chủ yếu đến từ:

• Keo dán gỗ (urea-formaldehyde, melamine-urea-formaldehyde)
• Quá trình gia nhiệt, sấy, ép ván
• Phản ứng phân hủy tự nhiên của các hợp chất hữu cơ trong gỗ

Nguy cơ gây hại của formaldehyde đến sức khỏe

Formaldehyde có thể gây kích ứng mắt, da và đường hô hấp, dẫn đến cay mắt, viêm da tiếp xúc, ho, khó thở và suy giảm chức năng phổi. Tiếp xúc lâu dài có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây đau đầu, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ và giảm khả năng tập trung.

Theo WHO và IARC, formaldehyde được xếp vào nhóm chất gây ung thư ở người. Trẻ em và phụ nữ mang thai là nhóm đặc biệt nhạy cảm, do formaldehyde có thể ảnh hưởng đến sự phát triển hệ hô hấp và thần kinh.

Vì vậy, các quốc gia đều thiết lập ngưỡng phát thải formaldehyde tối đa nhằm đảm bảo an toàn cho không gian sống.

Các tiêu chuẩn phát thải formaldehyde phổ biến hiện nay

Tiêu chuẩn Châu Âu – EN 717-1 (E0, E1, E2)

Hệ tiêu chuẩn EN 717-1 được áp dụng rộng rãi tại châu Âu và nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam. Tiêu chuẩn này phân loại vật liệu gỗ dựa trên mức độ phát tán formaldehyde vào không khí, làm cơ sở đánh giá mức độ an toàn khi sử dụng trong không gian ở.

• E0 là cấp phát thải do doanh nghiệp tự xây dựng nhằm hướng đến các tiêu chí bảo vệ môi trường và sức khỏe người dùng cao hơn. Khi mức formaldehyde phát tán không vượt quá 0.06mg/m³, vật liệu được xem là đáp ứng tiêu chuẩn E0.
• Cấp E1 là ngưỡng an toàn tối thiểu cho nội thất dân dụng và không gian sinh hoạt với mức phát thải formaldehyde không vượt quá 0.124 mg/m³. Đây là cấp độ phổ biến nhất đối với các sản phẩm gỗ công nghiệp trên thị trường hiện nay.
• Ngược lại, E2 phản ánh nhóm vật liệu có mức phát thải cao, với nồng độ formaldehyde vượt quá 0.124 mg/m³. Các sản phẩm thuộc nhóm này có thể gây mùi hăng và rủi ro đối với sức khỏe, do đó không được khuyến nghị sử dụng trong không gian nhà ở.

Tiêu chuẩn Mỹ – CARB (CARB P1, CARB P2)

CARB (California Air Resources Board) là tiêu chuẩn bắt buộc đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu vào thị trường Mỹ và Canada. Hệ tiêu chuẩn này kiểm soát chặt chẽ nồng độ formaldehyde phát tán trong quá trình sử dụng, đặc biệt đối với ván gỗ nhân tạo.

• CARB P2 là cấp độ nghiêm ngặt nhất, với giới hạn phát thải không vượt quá 0.05 ppm đối với gỗ cứng và 0.11 ppm đối với MDF (Medium Density Fiberboard gỗ công nghiệp được làm từ bột gỗ mịn, chất kết dính và phụ gia), thường được ứng dụng trong các sản phẩm nội thất yêu cầu cao về an toàn sức khỏe.
• CARB P1 có ngưỡng phát thải cao hơn và ít được sử dụng trong phân khúc nội thất cao cấp.

Trong thực tế, CARB P2 thường được xem là tương đương E0 về mức độ an toàn và là tiêu chuẩn phổ biến cho các sản phẩm gỗ hướng đến không gian sống kín và sử dụng lâu dài.

Tiêu chuẩn Nhật Bản – JAS & F★★★★

Nhật Bản áp dụng hệ thống phân cấp phát thải formaldehyde theo số sao (★) nhằm kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng không khí trong nhà. Trong đó, F★★★★ (Four Stars) là cấp độ cao nhất, đại diện cho nhóm vật liệu có mức phát thải thấp nhất hiện nay.

Theo phương pháp thử JIS A 1460, các sản phẩm đạt F★★★★ có mức phát thải formaldehyde trung bình dưới 0.30 mg/L và không bị giới hạn diện tích sử dụng trong các công trình dân dụng.

ENF – Cấp phát thải nghiêm ngặt nhất hiện nay

Với mức phát thải không vượt quá 0.025 mg/m³, tiêu chuẩn này hướng đến việc giảm thiểu gần như hoàn toàn formaldehyde phát tán vào không khí, đáp ứng các yêu cầu cao nhất về an toàn sức khỏe trong không gian sống kín.

Quy chuẩn phát thải formaldehyde tại Việt Nam – QCVN 16:2023/BXD

Việt Nam cũng đã ban hành quy chuẩn riêng đối với vật liệu xây dựng – QCVN 16:2023/BXD – quy định rõ yêu cầu kiểm soát phát thải formaldehyde đối với các sản phẩm ván gỗ nhân tạo. Quy chuẩn này phân loại vật liệu theo hai mức E1 và E2 nhằm đảm bảo an toàn khi sử dụng trong không gian ở.

Theo đó, các sản phẩm đạt mức E1 phải có nồng độ phát thải formaldehyde dưới 0.124 mg/m³ và được xem là ngưỡng an toàn tối thiểu theo quy định pháp lý. Ngược lại, nhóm E2 có mức phát thải cao hơn 0.124 mg/m³ và không được khuyến nghị sử dụng trong môi trường sinh hoạt kín.

So sánh gỗ tự nhiên và gỗ công nghiệp về phát thải formaldehyde

Phát thải formaldehyde từ gỗ tự nhiên

Gỗ tự nhiên (gỗ nguyên khối) không sử dụng keo dán công nghiệp, vì vậy không chứa formaldehyde từ nhựa tổng hợp như gỗ công nghiệp. Tuy nhiên, vẫn có thể phát thải một lượng rất nhỏ formaldehyde do:

• Phản ứng nhiệt trong quá trình sấy
• Phân hủy tự nhiên của polysaccharide trong gỗ
• Điều kiện nhiệt độ và độ ẩm môi trường

Yếu tố ảnh hưởng đến phát thải của gỗ tự nhiên

• Loại gỗ (gỗ cứng, gỗ mềm)
• Độ ẩm còn lại sau khi sử lý
• Công nghệ xử lý bề mặt
• Điều kiện bảo quản và sử dụng lâu dài

Mức phát thải formaldehyde của gỗ công nghiệp

Với gỗ công nghiệp, formaldehyde chủ yếu đến từ keo dán, phụ thuộc vào loại keo và công nghệ sản xuất. Các sản phẩm đạt E1 chỉ đáp ứng mức an toàn tối thiểu, trong khi E0, CARB P2, F★★★★ hoặc ENF mới thực sự phù hợp cho không gian sống kín và sử dụng lâu dài.

Tính ổn định phát thải theo thời gian sử dụng

Gỗ tự nhiên có mức phát thải thấp và ổn định theo thời gian. Ngược lại, gỗ công nghiệp thường phát thải mạnh trong giai đoạn đầu sau lắp đặt, đặc biệt khi nhiệt độ và độ ẩm môi trường cao, nên cần thời gian thông gió để giảm VOCs trong không khí.

Đánh giá tổng quan

Dựa trên các tiêu chuẩn đã phân tích, gỗ tự nhiên chiếm ưu thế rõ rệt nhờ mức phát thải thấp và ổn định. Ngược lại, yếu tố an toàn của gỗ công nghiệp phụ thuộc hoàn toàn vào cấp độ tiêu chuẩn phát thải. Do đó, trong các không gian ở, đặc biệt là phòng ngủ, phòng trẻ em và công trình cao cấp, nên ưu tiên gỗ tự nhiên hoặc gỗ công nghiệp đạt chuẩn phát thải cao.

Tiêu chuẩn phát thải formaldehyde – nền tảng cho không gian sống an toàn

Hiểu đúng và áp dụng đúng các tiêu chuẩn phát thải formaldehyde không chỉ giúp người tiêu dùng bảo vệ sức khỏe lâu dài, mà còn là nền tảng để xây dựng không gian sống an toàn, bền vững.

Đối với doanh nghiệp nội thất và xây dựng, việc tuân thủ và vượt qua các ngưỡng phát thải tiêu chuẩn cũng chính là cách tạo dựng niềm tin và giá trị thương hiệu trên thị trường vật liệu xanh.

Trong thực tế triển khai, chất lượng vật liệu cần đi cùng quy trình xử lý và thi công chuẩn mực để đảm bảo mức phát thải ổn định trong suốt vòng đời sử dụng. Đây cũng là lý do các dòng sàn gỗ tự nhiên cao cấp ngày càng được ưa chuộng trong các công trình nhà ở hiện đại nhờ đặc tính phát thải thấp và độ bền lâu dài.

BeniHOME là đơn vị chuyên cung cấp sàn gỗ tự nhiên phong cách Nhật, cùng dịch vụ thi công nhanh trong 24 giờ, hạn chế bụi và không làm gián đoạn sinh hoạt hàng ngày.

Để được tư vấn chi tiết về vật liệu, tiêu chuẩn phát thải và giải pháp sàn gỗ phù hợp cho từng công trình, vui lòng liên hệ:

Hotline: 090 377 68 20

Email: locnguyen@koshigroup.vn

Tổng hợp bởi BeniHOME

Tài liệu tham khảo

Suncharm (2025) – From E1 to “Formaldehyde-Free”, let’s understand the mainstream grades of environmentally friendly wood-based panels.

FIBER (2025) – How Does Formaldehyde In Plywood Affect Your Health?

KAPOK (2024) – Formaldehyde Emission Standards: E1, E0, ENF, F4-star. Which grade is better?

Báo điện tử Tiền Phong (2023) – Tiêu chuẩn khí thải nào được áp dụng cho ván gỗ nhân tạo ở Việt Nam.